بخش «تحلیل» خبرگزاری معمار، بررسی مستند مهمترین تحولات افغانستان، واکاوی روابط افغانستان با کشورهای منطقه، بررسی سیاست‌های طالبان، روابط بین‌المللی، چالش‌های اقتصادی و اجتماعی با نگاهی تحلیلی و مستند ارائه می کند.
شماری از کشورهای عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد از گسترش هراس‌افگنی در افغانستان و تهدید احتمالی داعش به منطقه و جهان هشدار می‌دهند.
رییس جمهور روسیه در پنجمین نشست دبیران شورای امنیت کشورهای منطقه در مسکو گفته است که تهدید تروریستی پس از خروج امریکا از افغانستان تشدید شده است.
مواضع خصمانه با رژیم‌های گوناگون از شاهی گرفته تا مارکسیستی، لیبرالیستی و اسلامی نشان می‌دهد که پاکستان همواره در صدد حاکم نمودن دولت های ضعیف و به حاشیه رانده شده در افغانستان می‌باشد.
هر چند طالبان مدعی توقف کشت مواد مخدر در کشور هستند اما آمارهای رسمی بین المللی درست در نقطه مقابل ادعای طالبان ایستاده و نشان می دهد که افغانستان هنوز هم به عنوان اولین کشور تولید کننده مواد مخدر در جهان شناخته می شود.
با توجه به این مسئله می توان نتیجه گرفت که کسب علم و دانش یک حق طبیعی و موهبت خدادای است که خداوند متعال به واسطه آن به انسان خاکی کرامتی عطا کرده که مسجود ملائک گردیده است و به هیچ کسی اجازه سلب این حق را نداده است.
از سوی دیگر، بلاول بوتو زرداری، وزیر خارجه پاکستان، دو روز پیش در نشستی با ابراز نگرانی از تشدید حملات تحریک طالبان پاکستان و حمایت حکومت طالبان از آنان گفت که گزارش مفصلی در مورد پناه‌گاه‌های امن و حامیان مالی این گروه به شورای امنیت سازمان ملل ارایه کرده است.
موضوع حمایت حکومت طالبان از تحریک طالبان پاکستانی نیز چالش دیگری را در روابط افغانستان و پاکستان به وجود آورده است. قرابت‌های اعتقادی و سیاسی طالبان و تحریک طالبان پاکستان وجه مشترک و نقطه وصل این دوگروه بوده و انتظار دولت پاکستان از طالبان در خصوص عدم حمایت از این گروه، امری بعید تلقی می‌گردد.
به طور کلی می توان گفت در مقدمه این اعلامیه دلایل تاریخی و اجتماعی را که منجر به نیاز برای نوشتن یک اعلامیه بود، مطرح می‌شود.
خلیلزاد در این مصاحبه تلاش کرده که از کلمه “تشکیل حکومت فراگیر” پرهیز کند و در عوض تاکید کرده تا از امارت اسلامی بخواهد که با بخش‌های مختلف جامعه افغانستان گفتگو و روی بهبود ارایه خدمات تمرکز کند.
او همچنین هشدار داد که عدم تمایل به گفتگو و سازش نهایتاً موجب گسترش مخالفت افغان‌ها و حتا شکل‌گیری منازعه جدید خواهد شد.
هر چند تا هنوز جزئیات بیشتر این نشست منتشر نشده است اما این می‌تواند خبر امیدوارکننده‌ای برای اقتصاد بحران زده کشور افغانستان باشد که در شرایط بد اقتصادی به سر می‌برد.
در دوره جمهوریت، علی رغم کاستی‌ها درسایر حوزه‌ها، رسانه‌ها از رشد چشم‌گیری برخوردار گشتند؛ به نحوی که تحول‌بزرگی در زمینه ایجاد شبکه‌های تلویزیونی، رادیویی و نشر روزنامه‌ها صورت گرفت. یکی از دست‌آوردهای ارزنده جامعه رسانه‌ای در دو دهه گذشته، ایجاد تلویزیون‌ها بوده است.
