به گزارش خبرگزاری معمار؛ محی‌الدین مهدی نویسنده و پژوهشگر تاریخ در گفتگو با یک رسانه‌ی خصوصی گفت که استاد برهان‌الدین ربانی و احمدشاه مسعود، “اخوانی” بودند و هیچ‌گاه داعیه “تاجیکانه” نداشتند.
او می‌گوید که اگر این دو شخصیت سیاسی خود شان را تاجیک می‌گفتند، با عبدالعلی مزاری و عبدالرشید دوستم متحد می‌شدند.آقای مهدی، تأکید کرد که برای این دو رهبر کشور، مسایل قومی اهمیت نداشت و آنها قضایا را از زاویه دین و منافع امت می‌دیدند.
این عضو پیشین مجلس نمایندگان، برخورد غیر قومی استاد ربانی و احمدشاه مسعود را اشتباه خواند و افزود که یک‌عده هنوز هم این راه اشتباه را ادامه می‌دهند.
مهدی در ادامه، مشکل اصلی خراسان‌افغانستان را قومی خواند و هشدار داد که «این واقعیت نباید پنهان شود».
وی تصریح کرد: «تا زمانی که مسئله هویت قومی در خراسان‌افغانستان به رسمیت شناخته نشود، هیچ روند سیاسی و ملی پایداری شکل نخواهد گرفت.»
این پژوهشگر همچنین به پشت‌پرده نشست بن اشاره کرد و امضای توافقنامه بن را «امضای ننگین» خواند.
او مدعی شد: «شماری از رهبران جهادی تلاش کردند استاد ربانی را کنار بزنند و خود جانشین او شوند. آنان در واقع علیه وی کودتا کردند.»
مهدی افزود که برهان‌الدین ربانی اصرار داشت کنفرانس بن برای حفظ نماد استقلال سیاسی خراسان‌افغانستان در کابل برگزار شود، اما داکتر عبدالله عبدالله، یونس قانونی و مارشال محمد قسیم فهیم با این تصمیم مخالفت کرده و مانع اجرای آن شدند
واکنش ها:
جنرال ملک: اصلاح اشتباه‌های گذشته، شرط پایان جنگ در افغانستان است
جنرال ملک، وزیر خارجه پیشین در حکومت استاد برهان‌الدین ربانی، در واکنش به گفته‌های اخیر داکتر محی‌الدین مهدی اظهار داشت که اظهارات وی مبنی بر اینکه استاد ربانی و احمدشاه مسعود دیدگاهی اسلامی داشتند، نه قومی یا تاجیکانه، بازتاب‌دهنده‌ی نظر میلیون‌ها افغانستانی است.
او در پیامی در شبکهٔ اکس نوشت: «داکتر مهدی با جسارت و بی‌طرفی کامل، حقایق پنهان کشور، نواقص حکومت‌های گذشته، ضعف رهبران تنظیمی و اختلاف‌نظر میان اقوام افغانستان را آشکار ساخته است.»
جنرال ملک افزود که بیان این واقعیت‌ها، هرچند ممکن است برای برخی ناخوشایند باشد، اما ضرورتی اجتناب‌ناپذیر در مسیر اصلاح و بازسازی ملی به‌شمار می‌رود.وی تأکید کرد که پایان جنگ‌ها و برادرکشی در افغانستان تنها با اصلاح اشتباه‌های گذشته ممکن است و از مردم کشور خواست تا برای نجات افغانستان، آیندهٔ نسل‌ها و ساختن جامعه‌ای متمدن، به سوی گفتمان مشترک و وحدت ملی گام بردارند.
حفیظ منصور: اسلام، اساس هویت ملی تاجیکان و همه اقوام افغانستان است
حفیظ منصور، وکیل پیشین پارلمان افغانستان، در واکنش به اظهارات داکتر محی‌الدین مهدی تأکید کرده است که هویت تاجیکان به‌طور عمیق با دین اسلام پیوند دارد.
منصور در یادداشتی نوشت: «چگونه ممکن است قومی که بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان را در دامن خود پرورش داده، دغدغه دینی نداشته باشد؟ هویت این سرزمین به اسلام گره خورده است.»
او افزود: «اگر زبان پارسی یکی از عناصر هویت است، این زبان عظمت خود را از قرآن و تعالیم اسلامی گرفته است. تاجیکان به‌عنوان یک قوم مسلمان، هویت خود را از آموزه‌های اسلامی و آثار بزرگان دینی چون ابن‌سینا، خیام و فردوسی گرفته‌اند.»
منصور در پایان یادداشت خود تأکید کرد: «اسلام نقشی اساسی در شکل‌گیری هویت ملی تاجیکان و همه اقوام افغانستان داشته و همچنان خواهد داشت.»
اسدالله سعادتی خواستار عذرخواهی داکتر مهدی شد
اسدالله سعادتی، معاون پیشین ریاست شورای عالی مصالحه ملی، در واکنش به اظهارات اخیر داکتر محی‌الدین مهدی درباره حزب وحدت، واکنشی تند نشان داده و ادعای او مبنی بر اینکه در مرامنامه حزب وحدت، آیت‌الله سید روح الله خمینی(ره) رهبر شیعیان افغانستان معرفی شده، را «تهمت نابخشودنی» توصیف کرده است.
سعادتی در یادداشتی که در صفحه رسمی خود منتشر کرده، نوشته است:«امروز مصاحبه‌ی دوست ارجمندم جناب داکتر محی‌الدین مهدی را با رسانه‌ی سایه دیدم. ایشان ادعا کرده که گویا براساس مرامنامه‌ی آن زمان حزب وحدت، مرحوم آیت‌الله خمینی (ره) رهبر شیعیان افغانستان قلمداد شده است. این ادعا یک حرف گزاف و یک تهمت ناروا و نابخشودنی است.»
او افزوده است که چنین سخنانی تحریف تاریخ سیاسی افغانستان است و نباید برای اهداف سیاسی یا تبلیغاتی، واقعیت‌های تاریخی مورد سوءتعبیر قرار گیرند.سعادتی در پایان از داکتر مهدی خواست تا «برای جلوگیری از تداوم سوءتفاهم‌ها و احترام به حقیقت»، از جامعه سیاسی و اعضای حزب وحدت و شیعیان عذرخواهی کند.
