محمد اسحاق دار، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان، امروز شنبه (30 حمل) در رأس هیئتی بلندپایه برای دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های حکومت طالبان وارد کابل شد.
این اولین سفر رسمی او به افغانستان به‌عنوان وزیر خارجه و به دعوت طالبان است. هدف اعلام‌شده این سفر، «تقویت همکاری در امنیت، تجارت و روابط مردم با مردم» است.
هیئت پاکستانی شامل محمد صادق خان، نماینده ویژه پاکستان برای افغانستان و دیگر مقام‌های ارشد است. اسحاق دار قرار است با ملا محمدحسن آخوند، عبدالغنی برادر و امیرخان متقی دیدار کند. این گفت‌وگوها در بستری از روابط پرتنش و اتهامات متقابل برگزار می‌شود.
این دومین سفر یک وزیر خارجه پاکستان به افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت است. پیش‌تر، شاه‌محمود قریشی در میزان 1400/ اکتبر 2021 و حنا ربانی کهر در عقرب 1401/نوامبر 2022 به کابل سفر کرده بودند. این سفرها نتوانستند بی‌اعتمادی و تنش‌های مرزی را به‌طور کامل کاهش دهند.
عوامل تنش
روابط طالبان و پاکستان به دلیل افزایش ناامنی در پاکستان تیره شده است. اسلام‌آباد ادعا می‌کند که طالبان به تحریک طالبان پاکستانی (TTP) پناه داده و این گروه از خاک افغانستان حملاتی را علیه پاکستان انجام می‌دهد. کابل این اتهامات را همواره رد کرده است.
پیش از این سفر، محمد صادق خان در 27 حمل به کابل سفر کرد و در نشست غیرعلنی کمیته هماهنگی افغانستان-پاکستان شرکت نمود. او اعلام کرد که دو طرف آماده‌ی فعال‌سازی مکانیسم‌های سه‌جانبه و چندجانبه هستند. این اقدامات نشان‌دهنده تلاش برای احیای گفت‌وگوهای سطح بالاست.
روزنامه‌ی اکسپرس تریبون گزارش هم داده که طالبان گام‌هایی برای رفع نگرانی‌های امنیتی پاکستان برداشته است. منبع افزوده که اعضای هیئت پاکستانی معتقدند که طالبان برای اولین بار در این موضوع جدی است. این تحول می‌تواند زمینه‌ساز اعتمادسازی باشد، اما موانع همچنان پابرجاست.
بازنگری سیاست‌ها؟
از نظر سیاسی، این سفر تلاشی برای کاهش تنش‌های ناشی از اتهامات علیه طالبان در مورد TTP و درگیری‌های مرزی است. پاکستان می‌خواهد با دیپلماسی، طالبان را به همکاری در مهار تهدیدات امنیتی وادار کند. این رویکرد پس از ناکامی فشارهایی مانند اخراج مهاجران افغان شکل گرفته است.
این سفر همچنان می‌تواند نشانه‌ای از بازنگری استراتژیک پاکستان باشد. به نظر می‌رسد اسلام‌آباد پس از ناکارآمدی فشارهای یک‌جانبه، به تعامل دیپلماتیک روی آورده تا ثبات منطقه‌ای را تقویت کند.
گذشته از این، حفظ نفوذ در افغانستان در رقابت با بازیگرانی مانند هند نیز برای پاکستان اهمیت دارد و ممکن جزو اهداف اعلام‌نشده این سفر باشد.
طالبان با دعوت از اسحاق دار، تمایل خود را به مدیریت اختلافات از طریق گفت‌وگو نشان داده است. این سفر فرصتی برای ایجاد مکانیسم‌های همکاری در تجارت و امنیت فراهم می‌کند. اما موفقیت آن به رفع بی‌اعتمادی‌های عمیق بستگی دارد.
امیدواری‌ها برای بهبود روابط
با وجود ظاهر مثبت این سفر، سایه‌ی اتهامات متقابل همچنان بر روابط سنگینی می‌کند. با این حال، پاکستان بایستی از رویکردهای دوگانه، مانند حمایت ادعایی از گروه‌های مخالف طالبان، دست بکشد.
این سفر می‌تواند نقطه‌‌ی عطفی برای بهبود روابط باشد، اما بدون تعهد دوجانبه، این سفر هم به لیست سفرهای ناکام گذشته مقام‌های پاکستانی افزوده شود. گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که این سفر ترکیبی از پیام نرم برای همکاری و هشدار سخت برای فشار بر طالبان است.
منطقه‌ای که سال‌ها از ناامنی رنج برده، به نظر می‌رسد اکنون به دیپلماسی مسئولانه نیاز دارد. آیا این سفر به کاهش تنش‌ها منجر خواهد شد یا صرفاً تلاشی مقطعی برای مدیریت بحران است؟ پاسخ به این پرسش به نتایج مذاکرات و اقدامات بعدی دو طرف بستگی دارد.
