در ادامه تأکید جهانی بر تشکیل حکومتی فراگیر در افغانستان، وزیران خارجه چین، روسیه، ایران و پاکستان در نشستی چهارجانبه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، بر این ضرورت هم‌نظر شدند. این همگرایی بی‌سابقه منطقه‌ای، پیامی قاطع به طالبان برای تشکیل حکومتی فراگیر در کابل ارسال کرده است.
بیانیه مشترک این چهار کشور، در واقع آخرین هشدار منطقه‌ای به حکومت طالبان محسوب می‌شود. پس از چهار سال حاکمیت انحصاری، کابل همچنان با بحران مشروعیت دست و پنجه نرم می‌کند و عدم پذیرش بین‌المللی، تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای بر افغانستان تحمیل کرده است. این واقعیت که متحدان منطقه‌ای افغانستان بر ضرورت اصلاحات ساختاری تأکید می‌کنند، نشان‌دهنده عمق بحران کنونی در کشور است.
تاریخ معاصر افغانستان گواه این حقیقت است که انحصارگرایی قومی، مذهبی یا ایدئولوژیک همواره به فروپاشی ساختارهای قدرت منجر شده است. طالبان که خود زمانی قربانی همین انحصارگرایی بودند، اکنون در معرض تکرار همان اشتباهات تاریخی قرار دارند. اصرار بر تعریف نظام حکومت‌داری به عنوان «موضوع داخلی» در عصر جهانی‌شدن، رویکردی ناکارآمد و خودتخریب‌گر است.
حمایت همزمان چین، ایران، پاکستان و روسیه از مطالبه حکومت فراگیر، اهمیت استراتژیک این مسئله را نشان می‌دهد. این کشورها که منافع متنوع دارند، در نهایت به این نتیجه رسیده‌اند که ثبات افغانستان مستلزم مشارکت همه اقوام، احزاب و طیف‌های سیاسی است. چنین اجماعی در تاریخ دیپلماسی منطقه کم‌نظیر بوده و بر ضرورت توجه جدی طالبان تأکید می‌کند.
وضعیت کنونی افغانستان، فراتر از یک بحران داخلی، تهدیدی برای امنیت منطقه‌ای محسوب می‌شود. موج مهاجرت، رشد افراطی‌گری، قاچاق مواد مخدر و بی‌ثباتی سیاسی، همگی تبعاتی هستند که کشورهای همسایه را مستقیماً تحت تأثیر قرار می‌دهد. از این رو، خواست حکومت فراگیر تنها یک مطالبه سیاسی نیست، بلکه ضرورتی امنیتی و اقتصادی برای کل منطقه است.
تجربه جهانی نشان می‌دهد که حکومت‌های انحصاری در جوامع چندقومی و چندمذهبی، عمر کوتاه و پیامدهای مخرب دارند. طالبان اکنون در مقطع حساسی قرار دارد که می‌تواند با پذیرش مشارکت سیاسی، مشروعیت داخلی و بین‌المللی کسب کند یا با ادامه انحصارگرایی، آینده افغانستان را به مخاطره بیندازد.
چهارجانبه منطقه‌ای، فرصتی طلایی برای طالبان فراهم آورده تا از طریق گفت‌وگوی سازنده و تشکیل حکومت فراگیر، نه تنها بقای خود را تضمین کند، بلکه افغانستان را به مسیر ثبات و توسعه هدایت نماید. غفلت از این فرصت، تنها راه را برای تکرار سناریوهای تلخ گذشته هموار خواهد کرد.
محمدامین عباسی/خبرگزاری معمار
